Аутизм – бұл ОЖЖ (орталық жүйке жүйесі) даму асқынуларының топтарын біріктіретін термин. Ең алдымен, бұл асқынулар әлеуметтік өзара әрекеттесудің бұзылуында және байланыс саласындағы бұзылуларда, сондай-ақ стереотипте, өзіндік ерекшелікте және мүдделер мен қызметтің шектеулілігінде көрінеді. Мұндай балаларды «емдеу» мүмкін емес, бірақ оларға және олардың ата-аналарына көмектесуге болады. Тек қалай көмектесу керектігін білу керек. Қазақстандық кәсіпкер Болат Өтемұратов осы күрделі мәселемен айналысуға шешім қабылдады – ол құрған қор үш жылдан бері ерекше балаларға арналған көп функционалды ресурстық орталықтарды дамытып келеді. 2015 жылы мұндай орталықтар Алматы мен Астанада ашылды, ал тағы бір жылдан кейін қор Қызылорда мен Өскеменде осындай орталықтарды құрды.
«Асыл Мирас» орталықтары
Болат Өтемұратов Қоры жанындағы «Асыл Мирас» аутизмі бар балаларды қолдау орталығы – бұл көп салалы қызмет, онда ерекше балалар мамандардың уақтылы көмегін алады. Әрбір осындай орталықта үш қызмет жұмыс істейді: психологиялық-педагогикалық оңалту, диагностика және ата-аналарға қолдау көрсету қызметі. Әр 5,5 ай сайын (оңалту кезеңі осылай есептелген) әр орталықта 180-ден астам бала кешенді көмек алады.
«Асыл Мирас» орталықтарының барлығы аутистік спектр асқынуын түзетудің екі халықаралық әдістемесіне негізделген бір бағдарлама бойынша жұмыс істейді. Біріншісі – баламен әлеуметтік-коммуникативтік және когнитивтік салалар, күнделікті тілдік дағдылар пысықталатын классикалық. Төрт маман жұмыс істейді: психолог, дефектолог, логопед және әлеуметтік педагог. № 2 әдістеме – ABA терапиясы – бұл мамандардың бағалауы бойынша аутизммен ауыратын адамда болуы керек 544 дағдыны игерудегі балаға кәсіби көмек. Ол үшін әр оқушыға жеке мұғалім бекітіледі.
Біз мұны қалаймыз ба, жоқ па – аутизм күнделікті өмірдің бір бөлігіне айналды. Оны байқамауға тырысуға болады (глицин ішіңіз, бәрі қалыпқа келеді), онымен «емдеуге» тырысып, күресуге болады немесе онымен өмір сүруді үйренуге болады. Бұл – маңызды проблема, оны шешу үшін әркім қатысуы керек. Болат Өтемұратовтың қолдауымен «Асыл Мирас» орталықтарында осы жылдар ішінде аутизмі бар балалармен жұмыс істеу үшін дәрігер-психологтар, дефектологтар, логопедтер және әлеуметтік педагогтар сияқты кем дегенде қырық маман арнайы оқытудан өтті. Бұл кадрларды даярлауға Қазақстан, АҚШ және Еуропа мамандары қатысты. Бұған қоса, «Асыл мирас» 2017 жылы екінші рет «Аутизм. Мүмкіндіктер әлемі» конференциясын өткізді. Мұғалімдер, ата-аналар, медицина қызметкерлері – қызығушылық танытқандардың кең ауқымы аутизм туралы, ОЖЖ асқынуларын түзетудің жаңа әдістері туралы, пікірлес адамдарды табу, пайдалы тәжірибені қабылдау және бөлісу мүмкіндігі туралы көбірек білуге мүмкіндік алады.
«Асыл Мирас» орталықтары ресурстық деп аталады, өйткені олар, ең алдымен, ғылыми зерттеулердегі озық тәжірибені беруге бағытталған. Олар педагогикалық кадрлармен және озық жабдықтармен қамтамасыз етілген, олардың негізінде материалдық-техникалық, педагогикалық, ақпараттық, зияткерлік және басқа да білім беру ресурстарының интеграциясы мен шоғырлануы жүзеге асырылады. Яғни, олар АСА бар балаларға кәсіби көмек көрсету сапасын жақсарту үшін құрылған. Суға лақтырылған тастан шеңберлер таралатындай, «Асыл Мирас» жұмысы да ерекше балаларға дұрыс көмектесуді үйренуге әкеледі. Және ең бастысы – ресурстық орталыққа жүгінген балалар мен ата-аналарға барлық қызметтер тегін көрсетіледі.