Бір жылдан астам уақыт бұрын ерекше өмірбаяны және болашақ білімі туралы жаңа көзқарасы бар Эндрю Вахтель Нархоз Университетінің ректоры лауазымына тағайындалды. Оны Қазақстанда жұмыс істеуге қазақстандық кәсіпкер және меценат Болат Өтемұратов шақырды, ол бірнеше жылдан бері өзінің алма-матерін белсенді дамытып, айтарлықтай прогреске қол жеткізді – сыбайлас жемқорлық жойылды, Narxoz Challenge ауқымды шәкіртақы бағдарламасы енгізілді, университеттің инфрақұрылымы айтарлықтай жаңартылды. Бүгінгі таңда Болат Өтемұратов Нархозды дамытуға шамамен 100 млн доллар инвестициялады.
«Мұнда ресурстар бар, шынымен жоғары деңгейлі нәрсе жасауға болады. Бірақ бұл – үлкен еңбек. Студенттер арасында ЖОО-ның тартымдылығын арттыру, ата-аналарды балаларының осында бәсекеге қабілетті білім алатынына сендіру қажет», – деп түсіндірді Нархоз Университетінің ректоры Эндрю Вахтель.
Жаңа ректордың алдына Нархоз Университетінің толық трансформациясын жүргізу міндеті қойылды: білім беру бағдарламасын жетілдіру, оқыту тәсілдерін өзгерту, сыни ойлауға және динамикалық өзгеретін әлемге бейімделуге қабілетті болашақ мамандарды даярлауды бастау үшін қолайлы экожүйе құру. Ол үшін профессор-оқытушылар құрамын жаңарту, жаңа оқыту бағдарламаларын енгізу және жаңа инфрақұрылым салу қажет.
Эндрю – әйгілі Гарвард университетінің, сондай-ақ Берклидегі Калифорния университетінің түлегі, онда 1987 жылы PhD дәрежесін алды. Кейін ол Лос-Анджелестегі Калифорния университетінде, Стэнфордта және Иллинойс штатындағы Солтүстік-Батыс университетінде жұмыс істеді. 2010 жылы ол Орталық Азиядағы Американдық университеттің президенті бола отырып, Орталық Азиядағы жұмысын бастады.
Нархоз ғимараты психикалық және физикалық тұрғыдан ескірген
Жоспарда университеттің келбетін, кеңестік сәулет өнерінің үздік дәстүрлерінде орындалған 400 метрлік үлкен тіктөртбұрышты түбегейлі өзгерту бар. Жоспарға сәйкес, ғимараттың орталық бөлігі қиратылады, бұл жерде кіреберіс тобының жаңа заманауи дизайны пайда болады. Ғимаратты жаңарту алдағы 2,5 жылда жүзеге асырылады.
Кеңістікті қайта құру студенттерге университет қабырғасында еркін сезінуге көмектеседі, оларға бұл жерді жақсы көруге мүмкіндік береді және профессорлармен және басқа студенттермен бейресми қарым-қатынаста көбірек уақыт өткізуге, ғылыми-зерттеу және кәсіпкерлік жобалармен айналысуға шабыттандырады.
Университет өзгермелі ортаға бейімделе алатын мамандар шығаруы тиіс
Қазіргі әлемдегі еңбек нарығы оқу орындарына бейімделуге қарағанда тезірек өзгеруде. 10 жыл бұрын ұялы қосымшаларды жасаушы ең көп сұранысқа ие мамандықтардың бірі болатынын ешкім білмеді, өйткені қосымшалардың өздері де болған жоқ. Қазір де солай: біз 2029 жылы қандай мамандықтар сұранысқа ие болатынын білмейміз – мүмкін олардың өздері немесе олардың қызметінің болжамды өнімдері әлі жоқ шығар.
Мамандықтың орнына – іргелі білім
Жоғары оқу орны, ең алдымен, болашақта студентке өз кәсібін өзі толықтыруға, сондай-ақ қажет болған жағдайда уақытпен қатар жүру үшін бағытын өзгертуге мүмкіндік беретін білім беруі керек.
Бұған қоса, ақпарат тым көп, оны енді есте сақтаудың қажеті жоқ – оны қолдана білу керек. Ал жоғары оқу орындарында енді білімге монополия жоқ. Білім беру бағдарламаларын қайта құрудан кейін Нархозда студенттерге дәл осы үйретіледі: сыни тұрғыдан ойлау, дұрыс сұрақтар қою, құбылыстарды кешенді көру, бастысы мен жанаманы бөліп көрсету, бастапқы көздерді табу.
Нақты не өзгереді?
- Негізгі курстың маңыздылығы мен беделі артады
Әрбір қазақстандық университетте студенттер бейінді пәндерге кіріспес бұрын бірінші курста оқитын жалпы білім беру бағдарламасы бар. Көптеген университеттердің студенттері оқытудың бұл бөлігін тек көрсету үшін қажет міндет деп санайды. Бірқатар себептерге байланысты Нархозда мұнымен түбегейлі келіспейді: бұл пәндер студенттерге қажетті іргетас беріп қана қоймай, оларды жан-жақты білімді адамдар етеді, сонымен қатар дұрыс оқу процесін үйренуге мүмкіндік береді, дейді университет.
- Базалық курс қайта жасақталады
Жалпы білім беру бағдарламасын барынша пайдалы ету үшін, ал Нархоз түлектерін қазақстандық еңбек нарығында ғана емес, әлемдік нарықта да барынша бәсекеге қабілетті ету үшін базалық курс қайта қалыптастырылады. Келесі жылдан бастап ол барлық мамандықтар үшін міндетті бағдарламалау курсын ұсынады, өйткені цифрландырылған әлем үшін Word және Excel туралы білім жеткіліксіз. Сондай-ақ, көп ұзамай Нархоздың барлық студенттерінің кестесінде «Макроэкономика теориясы», «Этика» және «Кәсіпкерлік» пайда болады
- Сабақтарды өткізу форматы өзгереді
Жоғары білімнің классикалық немесе кеңестік мағынасында профессор дәріс форматында ақпарат беруі керек, ал студент дәрісті мұқият жазып, жаттап, айтып беруі керек. Мұндай модель қазіргі әлемде тиімділігін жоғалтты. Бұл ақпараттың барлығы интернетте, көбінесе ашық қолжетімді.
Шын мәнінде не маңызды? Тұжырымдамаларды әр түрлі жағынан қарастыру, нақты өмірде қолдану, құрылымдау және басымдық беру маңыздырақ. Сондықтан, Нархозда студенттер сабаққа оқу материалымен алдын ала танысып келеді, ал дәрісханада – басқа студенттермен және профессорлармен өз пікірімен бөлісіп, талқылауға түседі. Оқытушы студенттерге дұрыс сұрақтар қоюға, ақпаратты мәнмәтінге салуға және оны қолдануға үйретеді.
- Оқу бағдарламасы үш тілді болады
Ағылшын тілін білу түлектерге жаһандық еңбек нарығында және одан әрі жоғары білім беруде сөзсіз артықшылықтар береді. Бұл ретте тек ағылшын тілінде оқыту түбегейлі дұрыс емес, деп санайды Нархозда, кем дегенде, түлектердің көпшілігі елде жұмыс істейді және барлық негізгі ұғымдарды жергілікті тілдерде білуі керек. Сондықтан оқу бағдарламасы қайта құрылғаннан кейін ЖОО-да бағдарламаның 70%-ы ағылшын тілінде, ал қалған 30%-ы қазақ немесе орыс тілінде оқытылатын болады. Осылайша, үш тілді мамандарды шығаруға болады.