«Корпоративтік әлеуметтік жауапкершілік» және «әлеуметтік инвестициялар» – бұл терминдер қазақстандық бизнесте жиі естіледі. Кейде бұл ұғымдар дәстүрлі қайырымдылыққа теңестіріледі, бірақ корпоративтік әлеуметтік жауапкершілік шеңберінде қоғамға үлкен қайтарымды әлеуеті бар жобаларға ұзақ мерзімді инвестициялар салатын компаниялар да бар. Жоғары білім – осындай бағыттардың бірі.
2016 жылғы жағдай бойынша кәсіпкер Болат Өтемұратов Қазақстанның ең көне экономикалық жоғары оқу орындарының бірі – қазір «Нархоз Университеті» деп аталатын (бірнеше жыл бұрын ол өзінің «халық есімін» ресми түрде алды) Тұрар Рысқұлов атындағы университетті дамытуға 40 млн доллардан астам қаржы жұмсады. Соңғы 10 жыл ішінде университет қызметінен түскен табыс алынбады, керісінше техникалық, спорттық және педагогикалық базаны дамытуға қайта инвестицияланды. Инвестициялар оқу процесін толығымен өзгертуге, білім беру саласындағы шетелдік сарапшыларды, атап айтқанда, топ-менеджменттің бұрынғы басшысы Кшиштоф Рыбинькиді тартуға көмектесті (енді «Нархозда» жаңа ректор, бұл туралы әңгіме жеке материалға тұрарлық). Нәтижесінде Өтемұратов ЖОО-ны еліміздің жоғары білім нарығындағы жетекші орындардың біріне қайтара алды.
«Кәсіби кадрлардың жетіспеушілігі, озық технологияларға қолжетімділіктің болмауы, өркендеп келе жатқан сыбайлас жемқорлық – біз 2005 жылы оған қаражат салуды шешкен кезде осы ЖОО-ны осындай жағдайда таптық. 10 жыл ішінде үлкен өзгерістер болды. Дағдарыс кезінде ел экономиканың түрлі салаларында өзінің жоғары білікті мамандарына аса мұқтаж», – деп есептейді Нархоз түлегі, меценат Болат Өтемұратов.
2016 жылы жұмыс нәтижелері туралы есеп бере отырып, Өтемұратов басқаратын инвестициялық топ Нархоз Университетінің талантты студенттеріне арналған шәкіртақы бағдарламалары арқылы қоғамға инвестиция салуды жалғастырды. 2016 жылдың қыркүйек айынан бастап мектептердің үздік түлектері Болат Өтемұратовтың бес атаулы грантына үміткер бола алады, талантты талапкерлер ForteBank АҚ-мен серіктестікте «Верный капитал» компаниясының тобынан тағы 100 грант алады. Болат Өтемұратов атындағы шәкіртақылар Қазақстанның экономикалық дамуына оң әсер ете алатын дарынды кәсіпкерлерді тәрбиелеуге көмектесу үшін қажет.
«Мен Нархозға 2016 жылы түстім», – дейді Павлодардан Алматыға бір жарым жыл бұрын келген екінші курс студенті Темірлан. «Мектептегі математикалық бейімділікке қарамастан, ол экономикаға қызығушылық танытты, техникалық мамандыққа түскеннен кейін өзін нашар сезінді. Бәрі ойдағыдай болды, бірақ мен процестен ләззат алған жоқпын. Мен мамандықты ауыстыруды шештім және таңдау маркетингке түсті. Ұзақ уақыт бойы ол психологияны оқыды, онсыз маркетингте орын жоқ. Мен мамандықтың өзгеруіне ешқашан өкінген емеспін, шамасы, бейсанам мені маркетологтың жолына дұрыс бағыттады». Атаулы шәкіртақы оған не берді деген сұраққа Темірлан былай дейді: мүмкіндіктер.
Шәкіртақы бастамасы
Шәкіртақы бастамасы әр түрлі аймақтардағы және қоғамның әлеуметтік топтарындағы студенттердің табысқа жету мүмкіндігін теңестіреді. Болат Өтемұратов қаржының жоқтығы сапалы бизнес-білім беру жолында кедергі болмауы тиіс деп есептейді, сондықтан жыл сайын берілетін бес шәкіртақының әрқайсысы күндізгі бөлімде оқудың төрт жылы үшін төленетін төлемді ғана емес, сонымен қатар жатақханада тұруға арналған шығыстарды және қалта шығыстарына 60 мың теңге мөлшерінде ай сайынғы төлемдерді толығымен жабады. Шәкіртақы иегері оқуға шоғырланып, 3.5-тен төмен емес GPAһ деңгейін сақтауы керек.
«Көптеген артықшылықтар бар: жоғары шәкіртақы, ақылы шетелдік тағылымдама, серіктес компаниялардағы тәжірибе», – дейді Темірлан. «Бірақ кемшілігі де бар, жауапкершілік көп, біз үнемі нысанада болғандаймыз. Бірақ іс жүзінде бұл өзіңді сергек ұстауға көмектеседі. Өткен жазда Ковентриге барып, жазғы мектепте оқыдық. Қазір ағылшын тілінсіз мүмкін емес».
Нархоз Университетінің стандартты оқу жоспарынан басқа, шәкіртақы иегеріне Нархоз Университетінің аумағында орналасқан MOST бизнес-инкубаторымен ынтымақтасатын кәсіпкерлер арасынан жұмыс орны мен жеке тәлімгер беріледі. Шәкіртақы сонымен қатар шетелдегі жазғы мектепке жыл сайын міндетті түрде қатысуға кететін барлық шығындарды қамтиды.
«Жеке маған Болат Өтемұратовтың шәкіртақысы өз болашағымды таңдауға мүмкіндік берді», – деп түсіндірді Нархоз Университетінің үшінші курс студенті Мадина Шомпанова. «Қазір мен ата-анама материалдық тәуелді емеспін, жатақханада тегін тұрамын, бұл маған көп көмектеседі, өйткені мен Алматыдан емеспін. Яғни, мен тәуелсіздікке қол жеткіздім. Оқу жылында менің тәлімгерім университет ректоры Кшиштоф Рыбиньки болды, ол менің алғашқы мақаламды жариялауға қолдау көрсетті, сонымен қатар оқу мен мамандық таңдауда маңызды кеңестер берді. Ағылшын тілі курстары мен Англияға жазғы сапар ағылшын тілінің деңгейіне айтарлықтай әсер етті: топтың intermediate деңгейінен мен advanced деңгейіне ауыстым».
Мадина 3-курста оқиды, 4 тілді жетік біледі, «MediaLab» студенттік ұйымының көшбасшысы болып табылады, ол фото және бейне түсіріліммен, медиамен байланысты іс-шараларды ұйымдастырумен, сондай-ақ продюсерлік және режиссура бойынша курстармен, дәрістермен айналысады. «Болат Өтемұратовтың атаулы шәкіртақысы өз қабілетіңді іске асыруға мүмкіндік береді деп санаймын. Нархозда оқу процесі, түрлі іс-шараларға қатысу, студенттік ұйымдар, курстар бізді болашақта өз бизнесінің негізін қалаушы бола алатын және ел экономикасының өркендеуіне қол жеткізе алатын құнды кадрларға айналдыра алады».