Болат Өтемұратов — Қазақстанда танымал бизнесмен және теннис әуесқойы, осы аптада үшінші жыл ATP күнтізбесіне енген, бірақ 250 санатындағы екі маусымнан кейін алғаш рет 500 санатына ие болған турнирді Астанада тамашалауда.
Өтемұратов он бес жыл бұрын Қазақстан теннис федерациясының президенті болды. Атыраудың тумасы, 64 жастағы магнат өз елінде теннистің қозғаушы күші болып саналады. Ол 2010 жылдан бастап Қазақстанның халықаралық жарыстарға үнемі қатысуына қол жеткізді.
Қазіргі уақытта Халықаралық теннис федерациясының мүшесі Болат Өтемұратов қазақстандық жастарға арналған бірнеше қайырымдылық бірлестіктерін құрды. Оның бастамасымен Ұлттық теннис құрамасының перспективалы ойыншыларын даярлау үшін «Team Kazakhstan» теннис академиясы құрылды.
Astana Open турнирінде ол испандық Карлос Алькарас, Новак Джокович, ресейлік Даниил Медведев және грек Стефанос Циципасты қоса алғанда, әлемнің үздік ойыншыларын жинай алды. «Үлкен дулыға деңгейіндегі ойыншылардың тізімі», — деп мақтанды Өтемұратов EFE басылымына берген сұхбатында.
Турнирге қатысушылардың тізімі әсерлі. Джокович, Алькарас, Медведев, Циципас. Бұдан артық болуы мүмкін емес. Испандық Карлос Алькарастың әлемнің алғашқы ракеткасы ретінде қатысуы турнир үшін қосымша ынталандыру ма?
Әрине, әлемнің алғашқы ракеткасы ретінде Алькарастың келуі біздің турнирдің мәртебесін бірден көтерді. Оның бізге келуі бәріне жағымды және өте жауапты. Бірақ Карлостан басқа ATР 500 Astana Open турнирінде басқа үздік ойыншылар да бар – әр түрлі жылдардағы «Үлкен дулыға» сериясының тағы төрт чемпионы: Новак Джокович, Даниил Медведев, Марин Чилич, Станислас Вавринка. Жалпы, турнирге әлемдік рейтингтің ҮЗДІК ОНДЫҒЫНАН алты ойыншы және ҮЗДІК ЖИЫРМАЛЫҒЫНАН тағы төрт ойыншы қатысты. Қазақстандық турнирдің құрамы «Мастерс» пен «Үлкен дулыға» құрамынан еш кем түспейді.
Тенниске жақын адам ретінде Алькарас феномені туралы Сіздің пікіріңіз қандай?
Карлос – әлемдік рейтингтің көшбасшысы. 19 жасында ол US Open жеңіп алды. Осыншама жас кезінде мұндай деңгейді теннис тарихында тек үздіктердің үздіктері көрсетті. Алькарас тек қажырлы еңбек, үлкен тілек және өзіне деген сенім арқылы керемет нәтижелерге қол жеткізді. Енді адамдар одан жоғары деңгей күтетіні түсінікті. Ол өте агрессивті ойын стилі бар әмбебап ойыншы және жас шамасына қарамай, ойын қыр-сырын толық меңгерген. Оның оң жағынан соққысы қатты – «зеңбірек» десе де болады, сол жақтан вариативті соққы, торға бірнеше рет шығу, допты жақсы беру – соңғысын оның командасы жетілдіре түседі. Сонымен қатар, оның аяқтары жылдам, корт бойынша таңғаларлық қозғалу, бұл оны соншалықты қауіпті және әлемдік теннистегі көшбасшылардың бірі етеді – ол бүкіл кортты жауып, оған доп соғу өте қиын. Карлос кез келген жабында қауіпті. Егер бұрын испандық теннисшілер топырақта немесе баяу хардта қауіпті болса, қазір Алькарастің тіпті шөпте немесе залдағы жылдам кортта қауіпті болатынын көрсетеді.
Бұл жолы турнирдің сапасы айтарлықтай жақсарды. Бұл – саны бойынша үшінші және ATP 250 турнирі ретінде екі жылдан кейін ATP 500 санатындағы бірінші турнир. Бұл Қазақстандағы теннис үшін нені білдіреді?
Біз ATP деңгейіндегі турнирлерге ұзақ уақыт бойы келдік. Біз инфрақұрылым құрдық, жаттықтырушылар мен төрешілерді оқытып, біліктілігін арттырдық. Бүгінгі таңда еліміздің барлық өңірлерінде теннис инфрақұрылымы салынды — 38 теннис орталығы, ірі халықаралық турнирлерді өткізу стандарттарына сәйкес келетін 364 топырақ және хардты корт. Қазір құрылыстың екінші кезегі жүріп жатыр.
Федерацияның бағдарламалары есебінен 300-ден астам теннис жаттықтырушысы дайындалды және тағы 500-ден астам нұсқаушылар 10 жасқа дейінгі балалармен жұмыс істейді. Барлық деңгейдегі ұлттық және халықаралық турнирлер тұрақты түрде өтеді (8 жасқа дейінгі балалар арасындағы «қызыл доп» фестивальдерінен бастап, ірі Челленджерлер мен ATP турнирлеріне дейін). Біз жылына барлығы 220-дан астам турнир өткіземіз, бұл федерация командасының сапалы және үйлесімді жұмысын, сондай-ақ жоғары дәрежелі төрешілердің көп болуын талап етеді.
Бүгінгі таңда бізде халықаралық санаттағы екі судьяның қола белгісі және тағы 6 судьяның ақ белгісі бар. Сондай-ақ, 30-дан астам судья ұлттық сертификатқа ие және Қазақстанның сапалы төреші болу қажеттілігін толығымен жабады.
2020 жылы Қазақстан ойын мүмкіндіктерін кеңейту және кәсіби тенниске арналған жаңа нарықтарды зерттеу үшін бір жылдық лицензия алды. Біз 2020 және 2021 жылдары ATP 250 сериясының екі турнирін өткіздік. Екі жылдан кейін біз China Open турнирін Бейжіңнен Астанаға көшіру туралы ATP шешімінен кейін ATP 500 сериялы турнирді өткізу құқығына ие болдық.
ATP Қазақстанға осы беделді халықаралық турнирді өткізу құқығын сеніп тапсырғанына қуаныштымын. Осындай турнирлердің арқасында қазақстандық ойыншылардың өзін көрсетуге және өзін бүкіл әлемге танытуға мүмкіндігі бар. Бұдан басқа, турнирдің мультипликативті әсері бар, ол тұтастай алғанда Қазақстандағы теннистің дамуына айтарлықтай әсер етеді.
Астанадағы турнир ATP күнтізбесі аясында тұрақты және үздіксіз бола ала ма?
Мен бұл күндері балалар мен жаттықтырушылардың, ойыншылардың және төрешілердің «жанып тұрған көздерін» көремін. Біздің тәрбиеленушілер үшін бұл – олардың сүйікті спортшыларын көру мүмкіндігі ғана емес, сонымен қатар олардың көпшілігі өмір бойы есте сақтайтын жоғары деңгейлі мамандардан шеберлік сабақтарын алудың тамаша мүмкіндігі. Федерацияның қызметкерлері турнирді үлкен мереке ретінде қабылдайды және сонымен бірге ATP 500 сияқты үлкен оқиғаны өткізуді беріктікке үлкен сынақ ретінде қабылдайды.
Әрине, біз «500» турнирінің мәртебесін сақтағымыз келеді, бірақ бұл үшін көп жұмыс қажет. Бұл құқықты қазір алғанымыз болашаққа жақсы үлес болып табылады. Шын мәнінде, біз үшін бұл аванс сияқты — біз осындай ауқымды оқиғаға шынымен дайын екенімізді және оны лайықты түрде өткізе алатынымызды көрсетуіміз қажет. Федерация бұл сенімді ақтауға тырысады және болашақта бізде тұрақты негізде бар ATP 250 лицензиясын ATP 500-ге дейін көтеру үшін жұмысын жалғастырады.
Қазақстан – теннисті дамытуға нақты бейіл танытқан ел. Сіз қоғам тарапынан, сондай-ақ жас таланттарды дамытуда қолдау табасыз ба?
Командалық жасөспірімдер арасындағы әлем чемпионатында 14 жасқа дейінгі Қазақстан жасөспірімдер құрамасының дебюттік жарқын өнер көрсетуі ешкімді бей-жай қалдырмады. Алғаш рет планета біріншілігінің 16 қатысушысының қатарына енген біздің балалар жай ғана абыроймен өнер көрсетіп қана қоймай, Аргентина, Италия және Словениядан келген ҮЗДІК-қарсыластарын жеңіп, әлемдегі үздік төрттікке жолдама алды. Мен балалардың өздерін нағыз жауынгер ретінде көрсетіп, әр ойыншы осы тарихи жетістікке үлкен үлес қосқан біртұтас команда ретінде өнер көрсеткеніне қуаныштымын.
Ұлттық құрамалар резервін құру үшін федерация 5-7 жастағы балалардың тенниспен жаппай айналысуынан бастап, барлық деңгейде жұмыс жүргізеді. Дәл осы жаста балалар қажетті бастапқы дағдыларды алады және алғашқы жарыстарына қатысады. «10 жасқа дейінгі теннис» жобасына көп көңіл бөлеміз, онда балалар одан әрі өсу үшін база алады. Федерация мамандары 10 жасқа дейінгі ойыншылар арасындағы негізгі турнирлерге қатысады, оларды бақылайды, жаттықтырушыларымен байланысады, дамуға көмектеседі.
Соңғы жылдары Қазақстанда теннис қаншалықты өсті?
Мен 2007 жылы Қазақстан теннис федерациясын басқарған кезде, елде бірнеше теннис орталығы жұмыс істеді — негізінен Астана мен Алматыда. 15 жыл өтті, қазір теннис орталықтары биылғы жылы құрылған облыстарды қоспағанда, барлық ірі қалалар мен облыс орталықтарында бар, бірақ біз жақын арада заманауи теннис орталықтарын іске қосамыз. Федерация спорттық инфрақұрылымды дамытуға көп көңіл бөледі – еліміздегі теннис бойынша барлық спорт нысандары біздің тікелей бақылауымызбен және қатысуымызбен салынды.
Федерацияның бюджетін қазір демеушілер толығымен қамтамасыз етеді. Бұрын мемлекет ішінара қаржыландырған – жалпы бюджеттің 25%-ына дейін, бірақ соңғы жылдары бұл көрсеткіш 2-3%-ға дейін төмендеді. Осы жылдың басында мен мемлекеттік қаржыландырудан толығымен бас тарту туралы шешім қабылдадым. Осы жылдар ішінде мен Қазақстанда теннисті дамытуға 100 млн АҚШ долларынан астам қаржы жұмсадым.
Сіз Қазақстанда теннисті дамыту үшін тапжылмай жұмыс жасап жатырсыз, федерация президенті ретінде Сіздің мақсатыңыз неде?
Мен президент болған жылдары федерацияда теннистің тұрақты дамуына негіз болған бірнеше негізгі стратегиялық міндеттер жүйелі түрде шешілді. Біз теннисті қазақстандықтар үшін қолжетімді етуге тырысамыз және көптеген бағыттар бойынша үлкен ілгерілеушілік бар:
– ел бойынша корттарды жалға алу құны орташа есеппен 2007 жылы сағатына 50 АҚШ долларынан қазір сағатына 1 долларға дейін төмендеді;
– 10 жасқа дейінгі балалар топтарындағы сабақтардың құны айына 30-50 доллардан басталады, ал аптасына 5-6 рет 2 сағаттан жаттығатын егде жастағы адамдар үшін біз бағаны 100-120 доллар деңгейінде ұстаймыз, бұл теннисті ең қолжетімді спорт түрлерінің біріне айналдырады. Сонымен қатар, Қазақстанда 3500-ден астам бала тегін айналысады және турнирлерге бару үшін қаржылық қолдау алады;
– жаппай қамтамасыз ету үшін біз тенниске кіру құнын барынша төмендеттік: ракеткалар, доптар, басқа да жабдықтар бастауыш жасындағы балаларға тегін беріледі;
– 12 жастан 14 жасқа дейінгі ең дарынды 40-тан астам бала ойыншының деңгейіне байланысты және объективті критерийлер бойынша федерациядан жылына 5 мыңнан 15 мың долларға дейін қаржылық көмек алады;
– 14-18 жас аралығында біз 30-дан астам ойыншыны қолдаймыз, олар жылына 5 мыңнан 50 мың долларға дейінгі сомаға жаттығу процесіне және халықаралық сапарларға субсидия алады.
Айта кету керек, елімізде барлығы 30 000 бала тенниспен айналысады. 12 жастан асқан ойыншыларға көп деңгейлі қолдау жасалды, онда әр жастағы жаттықтырушы-кураторлар мақсатты жас санатындағы барлық ірі турнирлерге қатысады, елдің барлық ойыншыларының нәтижелерін талдайды және объективті критерийлерге сәйкес әр ойыншы үшін федерацияның әдістемелік және қаржылық қолдау деңгейін анықтайды. Бұл жүйе дарындарды ерте кезеңдерде тануға және оларға техникалық, физиологиялық және психикалық аспектілерде уақтылы ілгерілеу үшін дамуға қажетті қолдау көрсетуге мүмкіндік береді.
Астанадағы турнирдің теннис атмосферасы сезіле ме?
Иә, әрине, эмоциялардың шиеленісі артып келеді. Жұртшылық әлемдік ойыншыларды өз көзімен көргісі келеді, өйткені бұл – біздің еліміз үшін үлкен оқиға. Егер ТМД аумағын алатын болсақ, үздік ойыншылар қатысатын мұндай деңгейдегі спорттық іс-шара әлі өткізілмеген.
Қазақстанда теннисті дамыту үшін Бублик, Кукушкин, Недовесов, Рыбакин немесе Путинцев сияқты ойыншыларды ұлттандыру қаншалықты маңызды?
Біздің қызметіміздің бір кезеңінде басқа елдерден ойыншыларды тарту Қазақстанға теннистегі өз позициясын нығайту үшін қажет болды. Бұл ойыншылар өз елдерінде қажетті қолдау ала алмаған кезде бізге жүгінді.
Олардың барлығы қазақстандық теннисті дамыту үшін көп жұмыс жасады. Балаларға үлгі болды, жас ойыншылармен шеберлік сабақтары кезінде өз тәжірибелерімен бөлісті. Қазақстан әлемде, әсіресе олардың жетістіктерінің арқасында танымал бола бастады.
Сонымен қатар, біз Қазақстанда теннисті танымал ету, үздік ойыншыларды анықтау, іріктеу және қолдау бойынша үлкен жұмыс жүргізіп жатырмыз. Бұл жұмыс қазірдің өзінде нәтиже беруде. Қол жеткізілген нәтижелерге үлкен үлес тәлімгерлерге тиесілі: жеке жаттықтырушыларға да, федерацияның кураторларына да. Мысалы, 14 жасар Заңғар Нұрланұлының нәтижелері таң қалдырады, ол соңғы екі жылда жалғыз разрядта Тennis Europe бес турнирінде жеңіске жетті. Қазір 14 жасқа дейінгі ойыншылар арасында Tennis Europe рейтингінде ол алтыншы орында тұр.
Сондай-ақ, Tennis Europe рейтингінің ҮЗДІК-100-нде Дамир Жалғасбай мен Даниэль Тазабеков бар. 18 жасқа дейінгі ITF турнирлерінде ойнайтын 14 жасқа дейінгі жасөспірімдеріміздің жетістіктері аса қуантарлық. Олардың қатарында: Инкар Дүйсебай, Зара Даркен, Әмір Омарханов, Ерасыл Бақтияр, Полина Слепцова, Ерасыл Ерділда және басқа да көптеген жас, талантты спортшылар бар.
Елена Рыбакинаның Уимблдондағы таңғаларлық жеңісінен кейін біз қазақстандықтар арасында тенниске деген қызығушылықтың едәуір артқанын көрдік, олар өз балаларын бүкіл елдегі теннис орталықтарына жаппай әкеле бастады.
Рыбакинаның Уимблдондағы жеңісі Қазақстандағы теннис үшін нені білдірді? Жалпы, ол қалай қабылданды?
Елена Рыбакинаның Уимблдондағы жеңісі Қазақстан үшін тарихи болып табылады. Ол жалғыз разрядта «Үлкен дулыға» турнирінде жеңіске жеткен Қазақстаннан келген алғашқы теннисші болды. Еленаны Президент Қасым-Жомарт Тоқаев құттықтап, II дәрежелі «Достық» орденімен марапаттады. Біз қазақстандықтар арасында тенниске деген қызығушылықтың едәуір артқанын көрдік, олар өз балаларын бүкіл ел бойынша теннис орталықтарына жаппай әкеле бастады.
Әрине, жеңіске күмәнмен қарағандар да болды, олар Еленаның Ресейде туылып, белгілі бір жасқа дейін сонда жаттыққанына баса назар аударды. Алайда, Еленаның өзі бұл мәселеде «тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйінін» қойып, Қазақстан үшін көптен бері өнер көрсететінін, ірі турнирлерде, соның ішінде өзі армандаған Уимблдонда және Олимпиадада Қазақстанды танынатынын жария түрде мәлімдеді. Ол тек Қазақстанды таныстыратынын анық ұғындырды.
Қазақстанда теннистің өсуі елге «Дэвис кубогінің» финалы және Билли Джин Кинг сияқты ірі турнирлерге қатысуға мүмкіндік берді. Сіз мұны серпіліс деп санайсыз ба?
Қазақстандық теннис үшін 2022 жыл — бірегей және тарихи жыл. Қазақстан әйелдер құрамасы үстіміздегі жылдың сәуір айында тарихи жеңіске жетіп, алғаш рет «Билли Джин Кинг кубогінің» іріктеу кезеңінде Германия құрамасына қарсы күресте жеңіске жетті және қараша айында біздің қыздарымыз Глазгода Ұлыбритания және Испания құрамаларымен топта финалдық кезеңді ойнауы керек. Сондай-ақ, біздің ерлер құрамасы «Дэвис кубогінің» мәрелік кезеңдерде тұрақты ойнайды. Ал біздің жасөспірімдер құрамасы биыл алғаш рет 14 жасқа дейінгі ойыншыларға арналған әлем чемпионатына қатысты. Олар тек сол жерде ойнап қана қоймай, ең мықты қарсыластарын жеңіп, әлемнің 4 үздік командасына кірді. Бұл – нағыз жетістік!
«Билли Джин Кинг кубогінің» финалында Испания мен Қазақстанның қарсыласуын қалай бағалайсыз?
Әйелдер арасындағы әлем чемпионатының басталуына бір ай қалды. Біз «Билли Джин Кинг кубогінің» соңғы кезеңіне дайындықпен – толық қаруланып қатысамыз. Біз топ жарып қана қоймай, қымбат олжаны жеңе аламыз. Соңғы жылдары теңдестірілген және күшті құрам қалыптасты. Қазақстандық теннистің алғашқы нормасы – Елена Рыбакина, әлемдегі ең мықты жұп ойыншылардың бірі Анна Данилина, керемет Юлия Путинцева және команданың жас үміті Жібек Құламбаева бар. Команданы теннис әлемінің үздік капитандарының бірі Ярослав Шведов басқарады және ол құраманы баптап, дұрыс тактиканы тауып, ойыншыларға жеткізе алатынына сенімдімін.
Дереккөз: Mundodeportivo.com