Болат Өтемұратов: «Біз бірте-бірте мақсатқа қарай қадам басамыз»

Командалық жасөспірімдер арасындағы әлем чемпионатында 14 жасқа дейінгі Қазақстан жасөспірімдер құрамасының дебюттік жарқын өнер көрсетуі ешкімді бей-жай қалдырмады. Алғаш рет планета біріншілігінің 16 қатысушысының қатарына енген біздің балалар жай ғана абыроймен өнер көрсетіп қана қоймай, Аргентина, Италия және Словениядан келген үздік қарсыластарын жеңіп, әлемдегі үздік төрттікке жолдама алды. Сол арқылы Қазақстанда өр резерві бар ма деген сұраққа нақты жауап алынды. Себебі Елена Рыбакинаның Уимблдондағы жеңісінен кейін көптеген қауесеттер айтылды: Қазақстан үшін өнер көрсетуге неліктен шетелден ойыншылар шақырылды? Қазақстанда тәрбиеленген теннисшілер қайда? Қазақстандық теннис орталықтарында тәрбиеленген жасөспірімдердің қайсысы жақын арада ұлттық құрамаларда ойнайтын болады? Қазақстан теннис федерациясы (бұдан әрі — федерация) резерв пирамидасын құру үшін қандай жұмыстар жүргізуде? ҚТФ баспасөз қызметі Қазақстан теннис федерациясының президенті Болат Өтемұратовтан осы және басқа да сұрақтарға жауап беруін сұрады.

– Болат Жәмитұлы, Сізді қазақстандық теннистің тағы бір жетістігімен құттықтаймыз: Заңғар Нұрланұлы, Даниэль Тазабеков және Дамир Жалғасбай әлем чемпионатының қола медальдарына бір қадам жақын. Бір апта бұрын бұл таңғажайып болып көрінген.

– Мен балалардың өздерін нағыз жауынгер ретінде көрсетіп, әр ойыншы осы тарихи жетістікке үлкен үлес қосқан біртұтас команда ретінде өнер көрсеткеніне қуаныштымын. Турнирдегі қарсыластар өте күшті болды, әр матч барынша шоғырлану мен берілгендікті қажет етті. Ойыншылар бүкіл әлемге қазақстандық теннистің күшін көрсете алды. Мұндай нәтиже ойыншылардың қажырлы еңбегінің, сондай-ақ олардың ата-аналары мен жаттықтырушыларының үнемі қолдауы мен қатысуының арқасында мүмкін болды, онсыз үлкен жетістіктер мүмкін емес. Бұл жетістік біздің жасөспірімдер әлемдік теннис элитасында жоғары орынға ие болатын қазақстандық теннистің жетілуінің белгілі бір кезеңі туралы айтады.

– Елена Рыбакинаның Уимблдондағы соңғы жетістігі ойыншыларды шетелден шақыру тақырыбын қозғады. Сіз бұған нақты жауап бере аласыз ба: бұл өз уақытында не үшін жасалды? 

– Ойыншылардың бірнеше толқыны болды. Біріншісі – Юрий Щукин, Ярослава Шведова, Андрей Голубев, Михаил Кукушкин. Олардың әрқайсысы болмаса, біздің ұлттық құрамалар «Дэвис кубогі» мен «Федерация кубогінің» төменгі дивизиондарынан әлемдік теннис элитасына дейін жылдам әрі сапалы серпіліс жасай алмас еді. Олар қазақстандық ойыншылардың бірнеше буыны – Хабибуллин, Керімбаева, Құламбаева және басқалар үшін көрнекі үлгі болды: неге ұмтылу керек, өзінің қиын, бірақ сүйікті жұмысына қалай қарау керек, өсіп келе жатқан шеберлік пен ерік-жігердің арқасында сыныптан асып түсетін қарсыластарды қалай жеңуге болады және жеңу қажет. Бұл дебюттік толқынның әрқайсысы бір кездері сәттілік әкеліп қана қоймай, оны қазір біздің еліміздің игілігі үшін жалғастыруда.

Юрий Щукин ұлттық құраманың ойыншысы ретінде мансабын аяқтағаннан кейін оның капитаны болды. Ярослав Шведова «Үлкен дулыға» — Уимблдон және US Open турнирлерінде жеңіске жетіп, үш Олимпиада ойындарында өнер көрсетіп, ойын мансабын аяқтап, ұлттық команданың капитаны атанды. Щукин де, Шведова да жаттықтырушылардың жаңа буынына тұрақты жаттықтыру семинарларында өз тәжірибелерімен белсенді түрде бөліседі. Қарапайым мысалдар да бар: Ярослава Нұр-Сұлтаннан жігітке тұрмысқа шықса, Андрей Голубевтың да зайыбы –  Меруерт Петропавл қаласынан. Голубев те, Кукушкин де біздің құраманың негізгі ойыншылары, олардың үлесінсіз қазақстандық теннистің нәтижелері өспейтін еді. Шақырылғандардың алғашқы легі де, келесі екі толқыны да – Юлия Путинцева, Александр Недовесов, Анна Данилина, Александр Бублик, Елена Рыбакина – барлығы бірге біздің теннистің қарқынды дамуына ықпал етті, олар ерлер ұлттық командасының Дэвис кубогінің ширек финалына 6 рет шығуына үлкен үлес қосты, форматы өзгергеннен кейін үшінші әлем чемпионатында бақ сынайды, ал әйелдер құрамасы – онда алғаш сынға түседі. Олар елімізде теннис бумын құрды, олардың мысалдарында біздің жас теннисшілер – қазақстандық құраманың болашағы өсіп келеді. Елена Рыбакинаның жеңісі осы үрдістердің барлығын арттырып, Қазақстандағы тенниске деген қызығушылықты таңғажайып деңгейге көтерді: ата-аналар мен балалар бүкіл республика бойынша біздің теннис орталықтармызға ұмтылуда. Соңғы жылдары еліміздің 17 өңірінде 38 теннис орталығы мен 364 корт салдық. Бұған дейін де олар таңертеңнен кешке дейін үнемі бос болмайтын, ал қазір мүлдем жетіспейді. Сондықтан біз корттар мен теннис орталықтарының құрылысын міндетті түрде жалғастырамыз.

– Шақырылған ойыншыларға қанша қаражат жұмсалады?

Федерацияның бюджетін қазір демеушілер толығымен қамтамасыз етеді. Бұрын мемлекет ішінара қаржыландырған – жалпы бюджеттен 25%-ға дейін, бірақ соңғы жылдары бұл көрсеткіш 2-3%-ға дейін төмендеді. Қазір мемлекеттің объективті себептерге байланысты спортқа қомақты қаражат бөлуге мүмкіндігі жоқ, осы жылдың басында мен мемлекеттік қаржыландырудан толығымен бас тарту туралы шешім қабылдадым.

Біздің үздік ойыншыларымызды ақшалай қамтамасыз етуге келетін болсақ, оларда қымбат келісімшарттар жоқ, теннисшілердің табысы тек турнирлерде алатын жүлделерден тұрады. Әрине, барлық жетекші теннисшілер, жасына қарамастан, федерацияның негізгі қаржылық қолдауы мен сүйемелдеуіне ие — бұл жерде, ең алдымен, консультациялық, визалық және ұйымдастырушылық сүйемелдеу туралы айтылады.

Жалпы, федерацияның жасөспірімдерге арналған шығындары біз ересек ойыншыларға жұмсайтын қаражаттан 5 есе көп. Өңірлерде бізге әкімдіктер көмектеседі: теннис объектілерін күтіп-ұстай, қазақстандық жаттықтырушылардың өскелең ұрпағының жұмысын және облыстардан келген үздік жасөспірімдер жарыстарына сапарларын ішінара төлей отырып.

– Келесі мәселе – қазақстандық жасөспірімдер туралы. Ұлдарымыз бен қыздарымызды тиісті тәрбиесіз, ұлттық құрама қатарын сапалы толықтырусыз үлкен жетістіктерге жету мүмкін емес.

– Иә, дұрыс. Ұлттық құрамалар резервін құру үшін федерация 5-7 жастағы балалардың тенниспен жаппай айналысуынан бастап, барлық деңгейде жұмыс жүргізеді. Дәл осы жаста балалар қажетті бастапқы дағдыларды алады және алғашқы жарыстарына қатысады. «10 жасқа дейінгі теннис» жобасына көп көңіл бөлеміз, онда балалар одан әрі өсу үшін база алады. Федерация мамандары 10 жасқа дейінгі ойыншылар арасындағы негізгі турнирлерге қатысады, оларды бақылайды, жаттықтырушыларымен байланысады, дамуға көмектеседі.

– Team Kazakhstan академиясы туралы толығырақ айтып берсеңіз, ол Қазақстанның кәсіби теннисіне не береді? Қазір жас теннисшілердің қайсысы нәтиже көрсетуде?

– Team Kazakhstan академиясы 2008 жылы құрылды. Ол арқылы Денис Евсеев, Дмитрий Попко, Камила Керімбаева, Екатерина Дмитриченко, Гюзаль Айнитдинова, Анна Данилина, Жібек Құламбаева, Тимур Хабибулин, Достанбек Ташбулатов, Григорий Ломакин және басқа да көптеген дарынды  180-нен астам балалар, жасөспірімдер мен жас теннисшілер өтті.  Олардың кейбіреулері кәсіби спортпен айналысып, жаттыға бастады.

Қазір өнер көрсетіп жүрген жас теннисшілерге келетін болсақ, жасөспірімдер рейтингіндегі әлемнің 74-ракеткасын, биылғы жылғы «Үлкен дулыға» жасөспірімдер турнирінің екі қатысушысы Максим Батютенконы, сондай-ақ Ислам Орынбасар, Ерасыл Ерділда, Арсланбек Айтқұлов, Виталий Зацепин, Данир Қалдыбеков және басқаларды ерекше атап өтемін. Қыздарда – бұл жасөспірімдер рейтингіндегі әлемнің 66-ракеткасы, биылғы «Үлкен дулыға» жасөспірімдер арасындағы үш турнирдің қатысушысы Аружан Сағандықова, 2022 жылғы Уимблдон жасөспірімдер дебютанты Сандуғаш Кенжібаева (әлемнің 90-ракеткасы), Жанель Рүстемова (әлемнің 145-ракеткасы) және тағы басқалар.

 – Өткен жылы қазақстандық жасөспірімдер ITF Juniors рекордтық 37 турнирінде жалғыз және жұптық разрядтарда жеңіске жетіп, тағы 44 турнирдің финалистері атанды. 14 жасқа дейінгі Tennis Europe турнирлерінде біздің теннисшілер 19 турнирді жеңіп алды және тағы 15 рет финалға шықты.

– Қол жеткізілген нәтижелерге үлкен үлес тәлімгерлерге тиесілі: жалғыз жаттықтырушыларға да, федерацияның кураторларына да. Мысалы, 13 жасар Заңғар Нұрланұлының нәтижелері таң қалдырады, ол соңғы екі жылда жалғыз разрядта Тennis Europe бес турнирінде жеңіске жетті. Қазір 14 жасқа дейінгі ойыншылар арасында Tennis Europe рейтингінде ол алтыншы орында тұр.

Сондай-ақ, Tennis Europe рейтингінің ҮЗДІК-100-нде Дамир Жалғасбай мен Даниэль Тазабеков бар. 18 жасқа дейінгі ITF турнирлерінде ойнайтын 14 жасқа дейінгі жасөспірімдеріміздің жетістіктері аса қуантарлық. Олардың қатарында: Инкар Дүйсебай, Зара Даркен, Әмір Омарханов, Ерасыл Бақтияр, Полина Слепцова, Ерасыл Ерділда және басқа да көптеген жас, талантты спортшылар бар.

Қазақстандық теннис үшін 2022 жыл – мерейтойлық жыл. Биыл ҚТФ өзінің 30 жылдығын атап өтуде. Біздің алдымызда үлкен міндеттер тұр, теннисті дамытудың берік іргетасы қаланды, ол болашақ чемпиондарды тәрбиелеу және қазақстандық теннистің бүгінгі жеңіс дәстүрлерін нығайту үшін әркімнің одан әрі белсенді жұмысын талап етеді.

Дереккөз: TengriNews.kz