Мирас Дәуленов
28 қазан 2023ж.
Биыл өзім Президенті болып табылатын университет 60 жылдық тарихымызда тұңғыш рет университеттердің ең беделді халықаралық рейтингтерінің қатарына енді. Бұл осы жоғары оқу орнына қатысы бар барлығымыз үшін бақытты күн болды; бұл Кеңес дәуіріндегі университетті заманауи, озық оқу және зерттеу орталығына айналдыру арқылы қайта құрудың отыз жылдық жолындағы соңғы кезең болды.
Мүмкін, бәрінен бұрын бұл – университеттер үшін халықаралық тәсілді қабылдаудың, жаһандық ойлауды енгізудің және халықаралық серіктестікті құрудың маңыздылығын көрсетеді.
Бұл – Қазақстанның жетекші жеке университеті – менеджмент, мемлекеттік басқару, экономика, қаржы, құқық және әлеуметтік ғылымдарға маманданған Нархоз университеті. Биыл ол QS World University Rankings университеттерінің әлемдік рейтингіне де, Times Higher Education әсер ету рейтингіне де кірді.
QS бізге Біріккен Корольдіктегі Орталық Ланкашир Университеті және Швейцариядағы Американдық қолданбалы ғылымдар институты сияқты жоғары оқу орындарымен қатар бірнеше санат бойынша бес жұлдыз (мүмкін болатын ең жоғары балл) берді: оқыту сапасы, жұмысқа орналасу және инклюзивті орта, ал тұтастай алғанда, бізге төрт жұлдыз берді.
Біз үшін бұл – 1990 жылдардың басында Кеңес Одағы ыдырағап, тәуелсіздік алған сәттен бастап Қазақстанның жоғары білім беру секторының қаншалықты қарыштап дамығанын көрсететін елеулі жетістік.
Темір перде құлағаннан кейін көптеген жылдар бойы мыңдаған талантты жас қазақстандықтар жыл сайын шетелдер: Ұлыбританияға, Нидерландыға, Германияға, АҚШ-қа, Қытайға және басқа елдерге оқуға кетті. Олар көбінесе оқуды бітіргеннен кейін осы елдерде қалып, «ақыл-ойдың» сыртқа кетуіне ықпал ете отырып, Қазақстанды мемлекеттік әкімшілігіміз бен жеке кәсіпорындарымыз үшін қажетті білікті көшбасшылардан айырды.
Бірақ жоғары білім беруді интернационалдандырудың өсіп келе жатқан үрдісімен күресудің орнына, Нархоз Қазақстанға келген жаңа нарықтық қағидаттарды енгізу мүмкіндіктерін көрді.
Біздің сапа бойынша бәсекелесіп, жас қазақстандықтардың өз отанынан шықпай-ақ, әлемдік деңгейде білім алуына кепілдік бере отырып, жұмыс берушілердің қажеттіліктеріне бейімделген және халықаралық деңгейде танылған үздік, барынша инклюзивті білімге қол жеткізуді бастауымыз керек еді.
Халықаралық деңгейге шығу
Халықаралық дүниетанымды енгізу трансформацияның – Алматыдағы кампусымызға жаһандық білім берудің кілті болды. Бұл міндет оқытушыларды жалдаудан бастап көп тілді курстар мен қос дипломдық бағдарламаларды іске қосуға дейінгі барлық шараларды қамтыды.
Қазір Нархоздың 30 елде, соның ішінде АҚШ, Еуропа және Азияның жетекші университеттерінде 75-тен астам халықаралық серіктестері бар. Нархозды әлемдегі ең жақсы оқу орындарының бірі деп тани отырып, QS біздің түлектеріміздің жетістігін, халықаралық беделін және шетелдік оқытушылардың үлесін күшті жақтары ретінде ерекше атап өтті.
Орнықты даму
Шабыт пен ынтымақтастықты іздей отырып, университет Шығысқа да, Батысқа да жүгінді.
Алғашқы жобалардың бірі Еуропалық Одақтың Нидерландыдағы Маастрихт жоғары менеджмент мектебімен және Италияның Боккони университетімен бірлесіп қаржыландыратын әлеуетті арттыру бағдарламасы болды, ол несие жүйесіне негізделген университеттік курстарға көшу сияқты жалпыұлттық өзгерістерге негіз болды.
Сонымен қатар, Қазақстан-Жапон адам ресурстарын дамыту орталығын құру қазақстандық кәсіпкерлер мен бизнес көшбасшыларына Жапония үкіметінің қаржылық қолдауымен Цукуба университетінде оқу мүмкіндігін қоса алғанда, басқарудың заманауи жапондық тәжірибелерін зерделеуге мүмкіндік берді, сондай-ақ қазақстан-жапон қатынастарын нығайтуға жәрдемдесті.
Шетелдік оқытушылар да инновациялық жобаларды басқара отырып, Қазақстанға жаңа тәжірибе әкеліп, түрлі мекемелермен ынтымақтастығымызды кеңейту арқылы университетті танымал етуге көмектесті.
Мысалы, Қазақстанның орнықты даму ғылыми-зерттеу институтының директоры, америкалық сарапшы Брендан Дюпри Қазақстанның алтын өндіруші кәсіпорындарында фитобөлшектерді – өнеркәсіптік өндірістік объектілерден шаң мен кірдің өте ұсақ бөлшектерін сүзіп алу жөніндегі жобаны басқарады.
Бұл бастаманы БҰҰ Еуропа экономикалық комиссиясы әлемдегі қоршаған ортаны қорғау жөніндегі ең үздік тәжірибелердің бірі ретінде мойындады.
Оның орнықты даму мақсаттарының құрамдас бөлігін мектеп бағдарламасына енгізуге арналған тағы бір зерттеуі Қазақстан орнықты даму мақсатында білім беру саласындағы ЮНЕСКО-Жапония бірлескен сыйлығына ұсынылды.
Мұндай жобалар төрт жыл қатарынан Times Higher Education Impact Rankings рейтингінде Нархоздың танылуын қамтамасыз етуге көмектеседі, бұл – университеттің БҰҰ-ның орнықты даму мақсаттарына қол жеткізуге қосқан нақты үлесін ескеретін рейтингтік кесте. Сапалы білім беруді ілгерілетуге қосқан үлесіміз бойынша біз Финляндиядағы Хельсинки университетімен, Ұлыбританиядағы Шеффилд университетімен және Канададағы Оттава университетімен бір қатарда болдық.
Жаңа мүмкіндіктер
Нархоз университетінің жетекші ұлттық менеджмент мектебінің тарихи дәстүрін жаңа халықаралық мүмкіндіктермен біріктіруге деген ұмтылысы 2007 жылдан бастап «Верный Капитал» миллиондаған долларлық инвестициялық бағдарламасының арқасында дамуға бастау алды, ол университетті тікелей қолдаумен қатар, Нархозға түсу үшін конкурстық қабылдау емтихандарын тапсыруы қажет студенттерге гранттар мен стипендиялар береді.
Бұл инвестициялар университетке жаңа кампус салу мен ғимараттарды жаңарту үшін практикалық салым салу ғана емес, сонымен қатар, мысалы, жаңа оқытушыларды жалдау арқылы да өзінің халықаралық беделін одан әрі нығайтуға көмектесті.
Ұжымға соңғы қосылған шетелдік оқытушылардың қатарында чех профессоры Марек Йохец бар, біз оны қызықтыра отырып, Назарбаев Университетінен шақырып алдық. Нархоз шетелдіктерді ғана емес, сонымен қатар шетелде академиялық мансапқа қол жеткізген, мысалы, Ұлыбританиядағы Кембридж университетінде докторлық дәрежесін алып, ЮНИСЕФ-те ұзақ уақыт зерттеу жүргізген Әнел Құлахметова сияқты, қазақстандықтарды да жалдауға тырысады.
Біздің халықаралық ұстанымымыздың маңызды аспектілерінің бірі – қос дипломдық бағдарламаларымыз, оның аясында біз еуропа университеттермен бірлесіп жұмыс істеу арқылы студенттерге бір бағдарлама аясында екі юрисдикцияда екі дәреже алу мүмкіндігін ұсынамыз. Ол үшін біз стратегиялық халықаралық серіктестермен жұмыс істейміз, бұл өршіл университеттер үшін міндетті шарт болып табылады.
Мысалы, Біріккен Корольдіктегі Ковентри университетімен біздің іскери әкімшілік бакалавры қос дипломдық бағдарламамыз 3 + 1 форматында жұмыс істейді: студенттер үш жыл Нархозда және бір жыл Ковентриде төрт жылдық оқудың соңында екі университеттің де дипломдарын алады.
Біз заңгер студенттеріміз үшін Миколас Ромерис атындағы Литва университетімен бірлесіп осындай бастаманы іске асырып жатырмыз, бұл ретте сабақтарды бірінші курстан бастап екі жоғары оқу орнының профессорлары жүргізеді.
Біздің студенттер үшін бұл бағдарламалар тамаша ұсыныс болып табылады, ол студенттерге шетелде оқуға барынша шығынданбай немесе туыстары мен жақындарынан алыс кетпей-ақ халықаралық дәреже алу мүмкіндігін бере отырып, «ақыл-ойдың сыртқа кетуі» мәселесін шешуге көмектеседі.
Қос диплом бағдарламалары сонымен қатар студенттерге Қазақстанда, халықаралық деңгейде немесе екеуін үйлестіре, мансапқа қол жеткізу мүмкіндіктерін аша отырып, тағылымдамалар арқылы халықаралық компанияларда жұмыс тәжірибесін алуға мүмкіндік береді.
Халықаралық діл
Бірақ білім берудің халықаралық тәсілі тек шетелде оқу бағдарламаларын ұсынумен немесе шетелдік оқытушыларды қабылдаумен шектелмейді. Мәселе сіздің университетіңіздегі ойлау және жалпы ұстанымға байланысты.
Біз жүргізген соңғы реформалардың бірі – біздің барлық іскери әкімшілік бакалавриат (BBA) бағдарламаларын ағылшын тілінде оқыту туралы шешім. Алдағы оқу жылында Нархоз қаржы, экономика және бухгалтерлік есеп саласындағы Британдық BBA бағдарламаларын енгізеді. Олар түлектерді жұмыс берушілерге қажет практикалық басқару дағдыларымен дайындайды.
Сонымен қатар, жыл сайын өтетін «Рысқұлов оқулары» университет конференциясы Джеймс Миррлис, Эдмунд Фелпс және Кристофер Писсаридес сияқты Нобель сыйлығының халықаралық лауреаттарын, сондай-ақ ондаған басқа халықаралық зерттеушілер мен университет басшыларын тартты.
Во многом благодаря внедрению международного подхода, изучению лучших мировых практик и сосредоточению внимания на курсах, аккредитованных на международном уровне, Нархоз стал частью решения проблемы утечки мозгов в Казахстане.
Тәуелсіздік 32 жыл бұрын Қазақстанға халықаралық университет нарығының қақпасын ашқан кезде біздің университеттер, оның ішінде Нархоз, халықаралық аренада көп нәрсені қуып жетуге мәжбүр болды.
Енді біз Нобель сыйлығының лауреаттарын қабылдаймыз, ағылшын тілінде іскерлік білім береміз, әлемнің түкпір-түкпірінен оқытушылар қабылдаймыз және Үндістан, Нигерия, АҚШ пен Австрияны қоса алғанда, 25-тен астам елдің студенттерін оқытамыз.
Көп жағдайда халықаралық ұстанымды енгізудің, үздік әлемдік тәжірибелерді зерделеудің және халықаралық деңгейде аккредиттелген курстарға назар аударудың арқасында Нархоз Қазақстандағы «ақыл-ойдың сыртқа кетуі» мәселесін шешуде оның бір бөлігіне айналды.
Д-р Мирас Дәуленов — Қазақстандағы экономика, бизнес, қаржы және құқық жөніндегі жетекші университет – Нархоз университетінің президенті. Ол бұрын көптеген басқа лауазымдармен қатар 2019 жылдан 2021 жылға дейін Қазақстанның Білім және ғылым вице-министрі, 2009 жылдан 2012 жылға дейін Польшадағы Вроцлав университетінің оқытушысы қызметтерін атқарған. Ол сондай-ақ Дүниежүзілік банкпен және басқа мекемелермен даму жобалары бойынша жұмыс істеген.
Дереккөз: University World News