Соңғы жылдары Қазақстан әлемдік теннис картасында елеулі бағытқа айналды. Орталық Азия елі беделді ATP сериялы турнирлерді жүйелі түрде өткізіп тұрады және бірінші дәрежелі таланттарды тәрбиелеп шығарады. Әйелдер теннисінің әлемдік жұлдызына айналған 2022 жылғы Уимблдон чемпионы Елена Рыбакина осындай көшбасшы болып табылады. Ерлер теннисіне келетін болсақ, Үлкен дулыға турнирінің ширек финалына шыққан алғашқы қазақстандық Александр Бубликтің Ролан Гарроспен кездесудегі қол жеткізген жетістігі еліміздің әлемдік тенниске тигізер ықпалының өсіп келе жатқанына назар аудартты.
Жасөспірімдердің жетістіктері
Соңғы үш жылда қазақстандық жасөспірімдер бүкіл әлем бойынша өткен турнирлерде айтарлықтай жетістіктерге жетті. 2024 жылы өткен Дэвис жасөспірімдер кубогында Қазақстан құрамасы төрт дүркін чемпиондар – Франция командасын екі рет: алдымен топтық кезеңде, содан кейін плей – оффта жеңіп, бесінші орынға ие болды. Турнирге іріктеу кезеңінде қазақстандықтар Австралия құрамасын жеңді.
Бұл 2022 жылы 14 жасқа дейінгі ер балалар арасындағы әлемдік командалық есепте 4-ші орынға, 2023 жылы Дэвис жасөспірімдер кубогында және сәйкесінше, Billie Jean King жасөспірімдер кубогында 10 және 9-шы орындарға қосымша болды.
Үш қазақстандық ұл қазір ITF жасөспірімдер рейтингінің жүздіктер тобына кіреді. Олардың ішіндегі ең үздігі – Әмір Омарханов, ол жасөспірімдердің Australian Open рейтингінде 4-ші орынға дейін жетті. Қазірдің өзінде Әмір кәсіпқойлар деңгейінде, соның ішінде 2024 жылы шілдеде Астанада WTT $25K турнирінің жартылай финалы мен ATP Masters Мадрид Опен және еліміздегі ATP-250 Алматы Опен біліктілігінде өнер көрсетуін қоса алғанда, бірнеше маңызды жеңіске жетті.
16 жасар Заңғар Нұрланұлы өткен жылы үш жасөспірімдер турнирінде жеңіске жетіп, ITF жасөспірімдер рейтингінде 32 орынға көтерілді. 18 жасар Соня Жиенбаева өткен жылы WTT $15K екі кәсіби турнирінде жеңіске жетті және жыл қорытындысы бойынша жасөспірімдер арасында ITF рейтингінде № 17 орынға ие болды, қазір ол кәсіпқойлар арасында № 630 орында.
Желтоқсан айында 14 жасар Аңсар Ниетқалиев ITF аймақтық бөлімшесі Tennis Europe компаниясының беделді марапаты – «Жылдың шетелдік ойыншысы» сыйлығын жеңіп алды. Жақында 14 және одан кіші жастағылардың Tennis Europe рейтингінде қазақстандық Ахмади Маханов 13-ші орынды иеленді.
2024 жылы Қазақстанның барлығы алты ойыншысы ITF (ұлдар мен қыздар үшін) жасөспірімдер рейтингінде жүздікке кірді, оның ішінде үшеуі елулікке кірді. Сонымен
қатар, Қазақстанның жеті ойыншысы Tennis Europe рейтингінің 14 жас және одан кіші санатында үздік жүздікке кірді, ол Италияның ең мықты теннис командасынан жоғары тұр.
Жоғары рейтингке ие болған барлық 13 ойыншы – Қазақстанның тумалары және жергілікті федерацияның тәрбиеленушілері, бұл – өз спортшыларын дамыту үшін жақсы құрылымдалған бағдарламалар мен серпінді жеке бастамалардың үйлесіміне негізделген жүйелі көзқарастың нәтижесі.
Теннис инфрақұрылымы
2007 жылы Қазақстан теннис федерациясын осы спорт түріне бей-жай қарамайтын кәсіпкер және меценат Болат Өтемұратов басқарды. Содан бері бүкіл ел бойынша 364 қатты және топырақ төселген корттары бар 38 теннис орталығы салынды. Соңғы 17 жылда жалпы инвестиция 150 миллион доллардан асты.
ҚТФ сонымен қатар балаларды ерте жастан тенниске үйрету үшін жүздеген жаттықтырушылар мен нұсқаушылар дайындады. ITF біліктілігі бар жаттықтырушылар саны соңғы бес жылда екі есеге жуық, 400-ден астам жаттықтырушыға өсті.
Инфрақұрылымға инвестиция салу корттарды жалға алу құнын 2007 жылы сағатына 50 доллардан бүгінгі күнге дейін сағатына 10 долларға дейін төмендетуге мүмкіндік берді. «10 жасқа дейінгі теннис» және Lexus-тің қолдауымен Baby Тennis сияқты сәтті бастамалардың арқасында кішігірім корттар мен баяу доптар пайдаланылады, бір кездері ақсүйектер спорты деп саналған тенниспен айналысатын балалардың саны 900-ден 30 000-ға дейін көтерілді.
ҚТФ әр түрлі жастағы балаларға арналған жаттығу лагерлерін үнемі ұйымдастырады және олардың спорттық қабілеттері, техникасы мен жарыстардағы нәтижелері негізінде ең болашағы зор ойыншыларды анықтайды.
Таланттар «шеңбері»
Италия мен Канада тәжірибесін негізге ала отырып, Қазақстан теннис федерациясы әр өңірлік теннис орталығында таланттарды анықтап, олардың дамуына жол ашатын жүйе құрды. Әрбір орталықта жас спортшылардың даму жолын сипаттайтын «жадынама» ілінді. Сонымен қатар, ҚТФ ел аумағында ұлттық және халықаралық жарыстарды ұйымдастыруға да қомақты қаражат жұмсады.
ҚТФ-ның бағалауынша, 9-10 жастағы спортшылардың жаттығулары мен жабдықтарына кететін шығын жылына шамамен 3 600 АҚШ долларын құрауы мүмкін. 12–13 жасқа келгенде, халықаралық турнирлерге қатысу мен қосымша құрал-жабдықтарға кететін шығындардың қосылуына байланысты бұл сома жылына 14 400 АҚШ долларына дейін артады. Ал 15 жастан бастап жеке бапкердің қызметі қосылып, бір ойыншыға кететін жылдық шығын 40 000 АҚШ долларынан асады.
ҚТФ әрбір спортшының жаттығу және жарыс жоспарын бақылап, бекітеді. 14 жастағы және одан кіші жастағы спортшыларға арналған Мақсатты қолдау бағдарламасына қатысу үшін іріктелген спортшылар Федерация тарапынан қолдауға ие болады. Бұл қолдау олар аптасына 12-15 сағатты теннис жаттығуларына, 5-7 сағатты дене дайындығына арнап, жылына кемінде 60 матчқа қатысқан жағдайда көрсетіледі.
Қазіргі уақытта Қазақстан 11 жастан 20 жасқа дейінгі 140-тан астам спортшыға қаржылық қолдау көрсетіп, олардың дамуына жан-жақты жағдай жасап отыр. Спортшыны кәсіби деңгейге дейін жеткізу айтарлықтай қаржылық инвестицияны қажет етеді.
Шығын көлемін түсіну үшін: CNN деректері бойынша, Британдық лаун-теннис қауымдастығы бір спортшыны балалық шақтан бастап кәсіби деңгейге дейін дайындауға шамамен 300 000 АҚШ долларын жұмсайды.
Талантты жас спортшыларды қолдау мен тәрбиелеу Қазақстан теннис федерациясынан кәсіби теннис жарыстарына, соның ішінде Дэвис кубогы, Билли Джин Кинг кубогы, Азия ойындары мен Олимпиада ойындарына Қазақстан атынан қатысуға дайын болулары үшін соған сай көлемде қаржы салуды талап етеді.
Дереккөз: Сhinadaily.com.cn