Болат Өтемұратов туралы
Болат Өтемұратов – қазақстандық жетекші кәсіпкер және меценат. Ол – «Верный капитал» инвестициялық тобы басқаратын жобалардың негізгі инвесторы, атаулы қайырымдылық қорының қызметін қадағалайды. Сондай-ақ Қазақстан теннис федерациясының президенті және Халықаралық теннис федерациясының (International Tennis Federation) вице-президенті болып табылады.
Мансаптың бастауы
Алматы халық шаруашылығы институты (бүгінде бұл Нархоз Университеті) экономика факультетінің түлегі Болат Өтемұратов өзінің еңбек жолын Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін оның басшылығы тұрақты валютаның және тиісті банк жүйесінің болмауынан бастап өнеркәсіптің құлдырауы, сондай-ақ заңнамалық және жаңа кадрлар базасының болмауы сияқты қиын мәселелермен бетпе-бет келген кезде, күрделі экономикалық ахуал аясында бастады. Кәсіби қызметін өзі оқыған жоғары оқу орнында оқытушы ретінде бастаған Өтемұратов өзінің қызмет сатысымен қарыштап көтеріліп, Сыртқы экономикалық байланыстар министрлігінің бөлім бастығы лауазымына тағайындалды. Үкіметтің Қазақстанның Австриядағы сауда үйін ашу туралы шешімі оның мансап жолындағы бетбұрыс сәт болды.
Еуропа басшысы
Сауда үйінің басшысы ретінде Болат Өтемұратов 34 жасында өз еліне көмектесуге және сонымен бірге Еуропада Австрия мен Қазақстан Республикасы арасындағы сауда-экономикалық қатынастардың дамуына ықпал еткен өзара жылы қарым-қатынасты орнықтыруға бірегей мүмкіндік алды. 1996 жылы Австриядағы қызметін ойдағыдай атқарған Өтемұратов мырза енді Швейцарияда Қазақстан Республикасының Төтенше және Өкілетті Елшісі және Швейцариядағы Біріккен Ұлттар Ұйымы жанындағы Қазақстан Республикасының Тұрақты өкілі ретінде жаңа қызметке тағайындалды.
Дипломатиялық қызметтегі тәжірибе Болат Өтемұратовқа 2000 жылдардағы екі дағдарыс кезінде де өз пайдасын тигізді. 2004 жылғы қарашада сол кездегі президент Нұрсұлтан Назарбаев Үкімет пен оппозиция арасындағы диалогты дамытуға және елдегі демократиялық процестерді ілгерілетуге жәрдемдесу үшін Демократия және азаматтық қоғам мәселелері жөніндегі ұлттық комиссияны құрып, оған басшылық жасауға Өтемұратов мырзаны тағайындады.
Кейіннен Өтемұратов мырза Қазақстан Республикасы Президентінің Қырғызстандағы арнайы уәкілі болып жұмыс істеді.
Бизнестегі мансаптың бастау алуы
1995 жылы Болат Өтемұратов серіктестерімен бірлесіп Алматы сауда-қаржы банкін (АТФ Банк) құрды, ал 2007 жылға қарай оның жалғыз бақылаушы акционері болды. Осы уақыт ішінде АТФ Банк шағын қаржы мекемесінен банк нарығының көшбасшыларының біріне айналды. 2007 жылы Болат Өтемұратов миноритарлық акционерлермен бірлесіп АТФ банкті UniCredit итальяндық тобына рекордтық 2,2 миллиард долларға сатты. Сарапшылардың бағалауы бойынша, бұл мәміле 2007 жылдың қорытындысы бойынша ТМД банк секторындағы ең ірі мәміле болды.
Кәсіпкер сатудан түскен қаражатты «Верный капитал» инвестициялық компаниясының басқаруындағы жобалардың негізгі инвесторы бола отырып, өзінің активтер портфелін дамытуға жұмсады. Бүгінгі таңда «Верный капитал» Қазақстандағы тікелей инвестицияларға маманданған ірі топтардың бірі болып табылады. Топтың жобалар портфеліне көлік және логистика, жылжымайтын мүлік, қонақ үй бизнесі, телекоммуникация, қаржы және табиғи ресурстар саласында жұмыс істейтін активтер кіреді.
«Верный капитал» Қазақстандағы жетекші топ болғандықтан, оның халықаралық әріптестермен бірлесіп іске асырылатын барлық жобалары ашықтығымен және жоғары корпоративтік басқару стандарттарымен ерекшеленеді.
Меценаттық
Өз ісіне сенімді меценат Өтемұратов мырза көмек көрсетудің және жүйелі шешімдерді іске асырудың озық халықаралық тәжірибесін мұқият зерттеді. 2014 жылы Болат Өтемұратов қорын құрып, Қордың денсаулық сақтау, білім беру, табиғи апаттардың салдарын жою, спорт, мәдениет және қала құрылысы салаларына көмек көрсету жөніндегі қызметіне жеке өзі қатысады.
Денсаулық сақтау
Қордың алғашқы ірі жобасы Қазақстанның ірі қалаларында аутизм спектрі бұзылған балаларды тәрбиелеп отырған отбасылар кәсіби көмек пен қолдау ала алатын аутизм орталықтарын құру болды. Бүгінгі таңда аутизм спектрі бұзылған балалардың шамамен 74%-ы орталық бағдарламалармен қамтылған, әрі бұл көрсеткіш тек өсе бермек. Сонымен қатар, меценат Алматыда сал ауруына шалдыққан балаларға арналған оңалту орталығын ашуға бір миллион АҚШ долларын бөлді.
2020 жылы Болат Өтемұратов қоры жалпы сомасы 4 млн АҚШ долларын құрайтын екі жоғары технологиялық модульдік ПТР-зертхананы сатып алып, оларды Алматы және Астана қалаларының әкімдіктеріне берді. Сонымен қатар, 94 мың экспресс-тест сатып алынды.
Табиғи апаттардың салдарын жою
«Баламекен» жобасы — Қор қызметінің көп балалы және аз қамтылған отбасыларды, сондай-ақ табиғи және техногендік апаттардан зардап шеккен адамдарды тұрғын үймен қамтамасыз етуге бағытталған негізгі бағыты. Қор сонымен қатар апаттардан зардап шеккен адамдарға материалдық көмек көрсету үшін Халықаралық Қызыл жарты аймен бірлесіп жұмыс жасайды.
2019 жылы «Баламекен» жобасы аясында Қор Қызылордадағы 100 көпбалалы және аз қамтылған отбасыларға, Арыстағы техногендік апаттан зардап шеккен 100 отбасына тұрғын үй салуға 3,4 млн АҚШ долларын бөлді. 2020 жылдың мамыр айында Болат Өтемұратов Түркістан облысының Мақтаарал ауданында су тасқынынан зардап шеккендерге 150 үй салуға 6 миллион АҚШ долларын бөлді. 2018 жылдан бастап Қор Қазақстанның Қызыл Жарты ай қоғамымен бірлесіп, көктемгі су тасқынынан зардап шеккен 13 мыңнан астам қазақстандыққа жалпы сомасы 1 миллион АҚШ долларынан астам көмек көрсетті.
2021 жылдың жазында Қор Қызылорда облысындағы құрғақшылықтың зардаптарын жоюға көмек көрсетті – мал басын сақтау және жайылымдарды суландыру үшін жаңа ұңғымалар бұрғыланды, каналдарды тазарту және су төгетін құрылыстарды жөндеу жұмыстары жүргізілді, ауыл шаруашылығы техникасы мен құрама жем сатып алынды.
Қаланы дамыту және басқару
Қор сонымен қатар қаланы дамытуды қолдауға белсенді қатысады. 2020 жылы Алматыда қаланың маңызды қоғамдық кеңістігі — Бас ботаникалық баққа ауқымды қайта құру жұмыстарын жұмыстарын жүргізіп, аяқтады. Бұл жобаның құны 15 миллион АҚШ долларын құрады.
2022 жылы Қор Қызылорда қаласының Қорқыт ата әуежайының жаңа терминалының жобасын ұсынды. Шыңдалған шыныдан жасалған витражды қасбеттері бар екі қабатты терминалдың жалпы ауданы 7 500 шаршы метрді құрайды, онда телескопиялық трап, жүкті беру мен өңдеудің автоматтандырылған жүйесі, транзиттік жолаушыларға арналған зал, CIP залы, өзін-өзі тіркеу тіректері, құлшылық ету бөлмелері, Duty Free аймағы, сондай-ақ әртүрлі мемлекеттік қызметтердің қызметкерлеріне арналған мамандандырылған кеңістіктер қарастырылған. Құрылыстың аяқталу мерзімі – 2024 жылдың мамыр айы.
2023 жылдың 1 қыркүйегінде қолайлы әрі жоғары технологиялық оқу жағдайларын жасау жобалары аясында Ақмола облысы Қосшы қаласында бір жарым мың оқушыға арналған жаңа мектеп-гимназия ашылды. Мұнда екі ауысымда 3 000 оқушы оқиды. Қайырымдылық жобасының құны 7,5 миллиард теңгені құрады. Қосшыдағы мектеп — Қазақстандағы «Жайлы мектеп» ұлттық жобасының стандарттарына сәйкес келетін алғашқы мектеп. Ол бір жыл ішінде салынып, мемлекет меншігіне өтеусіз берілді.
2024 жылы Алматы облысы, Есік қаласы мен Шелек кентінде 900 оқушыға арналған жалпы білім беретін мектептер ашу жоспарланған.
Білім беру
Қордағы жұмысынан басқа, Болат Өтемұратов бірқатар білім беру жобаларына тікелей қатысады. Ол өзінің альма-матері – Нархоз университетін дамыту мен реформалау жұмыстарын ұзақ уақыт қаржыландырды. 2022 жылдың маусымында «Верный капитал» Нархоз университетінің жаңадан жөнделген кампусының ашылғанын жариялады. Жалпы ауданы 30 000 шаршы метрді құрайтын университеттің бас оқу ғимаратын қайта құру рекордтық 11 айда аяқталды. Тұрақтылық қайта құру жобасының негізгі көрсеткіштерінің бірі болып табылады, кампус құрылысына заманауи экологиялық таза технологиялар, материалдар мен жабдықтар пайдаланылды. Жаңа кампустың энергия тиімділігін арттыру мақсатында университеттің бүкіл периметрі бойынша 30 000-нан астам ағаштар мен басқа да өсімдіктер отырғызылды.
Өтемұратов мырза сонымен қатар Қазақстанда оқытудың инновациялық тәсілінің ізашары болған Алматы мен Астанадағы Haileybury Британдық мектептеріне қолдау көрсетеді. Университет те, мектептер де коммерциялық емес мекемелер болып табылады және олардың қызметінен түскен табыс жас таланттарды тәрбиелеуге, инфрақұрылымды жаңғыртуға және білім беру процесін жақсартуға бағытталады.
Спорт
Болат Өтемұратовтың өмірінде теннис ерекше орын алады. 2007 жылдан бастап Қазақстан теннис федерациясын басқарады, Халықаралық теннис федерациясының (ITF) вице-президенті және Директорлар кеңесінің мүшесі болып табылады. 2017 жылы Өтемұратов мырзаның еңбегі еленіп, Халықаралық теннис федерациясы мен Азия теннис федерациясының «Қазақстанда теннисті дамытуға қосқан ерен жетістіктері үшін» сыйлығымен марапатталды.
Өтемұратов мырзаның негізгі басымдықтарының бірі Қазақстанда спортты насихаттау болып табылады. Бүгінгі таңда ол спортты дамытуға 100 миллион АҚШ долларынан астам инвестиция салды, қаражат балалар үшін теннисті оқыту бағдарламаларын іске қосуға, Team Kazakhstan академиясын құруға және ұлттық құрамаларды қалыптастыруға бағытталды. Федерацияның теннис орталықтары Қазақстанның барлық ірі қалаларында жұмыс істейді. Еліміздің барлық өңірлерінде теннис инфрақұрылымы – халықаралық деңгейдегі 364 топырақты және қатты корттарға арналған 38 теннис орталығы салынды. Теннис орталықтарында 30 000 бала тенниспен айналысады, олардың 3500-ден астамының тегін оқуға мүмкіндігі бар. Федерация бағдарламалары есебінен 300-ден астам теннис жаттықтырушылары дайындалды, сонымен қатар 500-ден астам нұсқаушы 10 жасқа дейінгі балалармен жұмыс істейді. Федерация спортшыларды дамыту үшін жылына әр түрлі деңгейде 220-дан астам турнир өткізеді.
Нәтижесінде теннис сабақтары қазіргі кезде бұрынғыға қарағанда әлдеқайда қолжетімді: қарапайым қазақстандықтар үшін жиырма жыл бұрын бір сағатта өтілетін сабақ қанша тұрса, бір айлық сабақтарды сондай бағаға алуға болады. Оның үстіне Федерацияның теннис орталықтарының барлық кірістері оларды дамытуға қайта инвестицияланады. Мұндай күш-жігер өте өнімді болды, өйткені қазіргі уақытта теннистен Қазақстанның ерлер құрамалары да, әйелдер құрамалары да әлемдегі ең үздік 20 құраманың қатарына кіреді, ал бұл спорт түрі елімізде бұрын-соңды болмағандай танымал. 2022 жылы Қазақстанның теннисшісі Елена Рыбакина Уимблдон турнирінде өзінің алғашқы жеңісіне қол жеткізді.
Теннис федерациясының басшысы ретінде Өтемұратов мырза 2019 жылдың қазан айында әлемдік теннистегі маңызды оқиғаны — Астанада өткен Новак Джокович пен Рафаэль Надальдың қайырымдылық матчын ұйымдастыруға тікелей қатысты. 2020 жылдың қазан айында Астана Қазақстанда жоғары деңгейдегі бірінші турнир – ATP 250 Astana Open халықаралық турнирін қабылдады. Коронавирусқа байланысты шектеулерге қарамастан, іс-шара жоғары деңгейде ұйымдастырылды, ал Қазақстан теннис федерациясы іс-шараны өткізуге тамаша жағдай жасағаны үшін турнир ұйымдастырушыларының жоғары бағасына ие болды. Нәтижесінде Астана 2021 жылы ATP 250-ге тағы бір жылдық лицензия алды. 2022 жылдың қазан айында Астанада ATP 500 сериялы турнир, ал 2023 жылдың қазан айында АТР 250 сериялы турнир өтті.
Өнер
Болат Өтемұратов Балет пен ұлттық биді дамыту және қолдау қоры Қамқоршылық кеңесінің төрағасы, сондай-ақ Батырхан Шүкенов қорына қолдау көрсетеді. Өтемұратовтың қамқорлығымен Forte bank Kulanshi Art Space-те «Құланшы» заманауи бейнелеу өнері орталығының тұрақты көрмелері өтеді.